18 สิงหาคม วันวิทยาศาสตร์แห่งชาติ
วันวิทยาศาสตร์แห่งชาติเป็นอีกหนึ่งวันสำคัญของไทย และแน่นอนว่าเป็นวันสำคัญของวงการวิทยาศาสตร์และ ดาราศาสตร์ไทย ซึ่งกำหนดให้ทุกวันที่ 18 สิงหาคม ของทุกปี เป็นวันวิทยาศาสตร์แห่งชาติ เพราะเป็นวันที่พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ 4) ทรงได้ทอดพระเนตรสุริยุปราคาเต็มดวง เมื่อ พ.ศ. 2411 นั่นเอง
เมื่อวันที่ 18 สิงหาคม พ.ศ. 2411 พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้เสด็จพระราชดำเนินชลมาครและสถลมารค ทอดพระเนตรสุริยุปราคาเต็มดวง ที่ทรงคำนวณล่วงหน้าไว้ 2 ปี ว่าจะเกิดในวันอังคาร ขึ้น 1 ค่ำ เดือน 10 ปีมะโรง โดยจะเห็นหมดดวงที่หว้ากอ จังหวัดประจวบคีรีขันธ์ ตรงเกาะจานไปถึงปราณบุรี ลงไปถึงจังหวัดชุมพร จึงได้โปรดเกล้าให้สร้างค่ายหลวงและพลับพลาที่ประทับ และนำคณะนักดาราศาสตร์จากประเทศฝรั่งเศสเข้าร่วมสังเกตการณ์ด้วย
และด้วยผลการคำนวณที่แม่นยำของรพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เซอร์แฮรี ออด จึงได้บันทึกเหตุการณ์ไว้ว่า “พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงพระสำราญมาก เพราะการคำนวณเวลาสุริยุปราคาของพระองค์ ได้พิสูจน์ว่าถูกถ้วนสมบูรณ์ที่สุด ยิ่งกว่าชาวยุโรปคำนวณไว้ได้เสียอีก”
ต่อมา สมาคมวิทยาศาสตร์แห่งประเทศไทยในพระบรมราชูปถัมภ์ มีแนวคิดที่จะถือว่าวันที่ 18 สิงหาคม เป็นวิทยาศาสตร์ไทย ต่อมาจนวันที่ 14 เมษายน พ.ศ. 2525 คณะรัฐมนตรีได้มีมติเทิดพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวเป็น “พระบิดาแห่งวิทยาศาสตร์ไทย” พร้อมทั้งกำหนดให้วันที่ 18 สิงหาคม ของทุกปี เป็น “วันวิทยาศาสตร์แห่งชาติ” จนทุกวันนี้
วัตถุประสงค์ของการจัดวันวิทยาศาสตร์แห่งชาติ
- เพื่อเป็นการเฉลิมพระเกียรติและพระปรีชาสามารถด้านวิทยาศาสตร์ของพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
- เพื่อเป็นการส่งเสริมและเผยแพร่ผลงานด้านการค้นคว้า และวิจัยทางวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี ซึ่งมีความจำเป็นต่อการพัฒนาประเทศ
- เพื่อสนับสนุนโครงการวิจัยทางวิทยาศาสตร์ แก่นักประดิษฐ์รุ่นต่อไป
- เพื่อส่งเสริมความร่วมมือระหว่างภาครัฐและ เอกชนในการนำวิทยาศาสตร์และ เทคโนโลยีมาพัฒนาประเทศอย่างมีประสิทธิภาพ
คำขวัญวันวิทยาศาสตร์แห่งชาติ
- คำขวัญวันวิทยาศาสตร์แห่งชาติ พ.ศ. 2532 พิทักษ์สิ่งแวดล้อมของชาติ ด้วยวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
- คำขวัญวันวิทยาศาสตร์แห่งชาติ พ.ศ.2533 เพิ่มคุณค่าทรัพยากรธรรมชาติ ด้วยวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
- คำขวัญวันวิทยาศาสตร์แห่งชาติ พ.ศ.2534 ขจัดมลพิษทุกชีวิตจะปลอดภัย
- คำขวัญวันวิทยาศาสตร์แห่งชาติ พ.ศ.2535 เปลี่ยนขาดทุนให้เป็นกำไร โดยใช้วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
- คำขวัญวันวิทยาศาสตร์แห่งชาติ พ.ศ.2536 วิทยาศาสตร์พัฒนาเศรษฐกิจ เพิ่มคุณค่าชีวิต พิทักษ์สิ่งแวดล้อม
- คำขวัญวันวิทยาศาสตร์แห่งชาติ พ.ศ.2537 ขจัดปัญหาน้ำของชาติ ด้วยวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
- คำขวัญวันวิทยาศาสตร์แห่งชาติ พ.ศ.2538 เทคโนโลยีสารสนเทศก้าวไกล เศรษฐกิจไทยมั่นคง
- คำขวัญวันวิทยาศาสตร์แห่งชาติ พ.ศ.2539 วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีก้าวไกล พัฒนาชาติไทยให้ก้าวหน้า
- คำขวัญวันวิทยาศาสตร์แห่งชาติ พ.ศ.2540 พัฒนาคน พัฒนาชาติ ด้วยวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
- คำขวัญวันวิทยาศาสตร์แห่งชาติ พ.ศ.2541 พัฒนาเศรษฐกิจด้วยวิทยาศาสตร์ พัฒนาชาติด้วยภูมิปัญญาไทย
- คำขวัญวันวิทยาศาสตร์แห่งชาติ พ.ศ.2542 วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีก้าวไกล เพื่อพัฒนาคุณภาพชีวิตไทยที่ยั่งยื่น
- คำขวัญวันวิทยาศาสตร์แห่งชาติ พ.ศ.2543 พัฒนาคน พัฒนาชาติ ด้วยวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
- คำขวัญวันวิทยาศาสตร์แห่งชาติ พ.ศ.2544 วิทยาศาสตร์เทคโนโลยี เพื่อเศรษฐกิจและสังคมไทย
- คำขวัญวันวิทยาศาสตร์แห่งชาติ พ.ศ.2545 เหมือนกับช่วงปี 2544
- คำขวัญวันวิทยาศาสตร์แห่งชาติ พ.ศ.2546 เส้นทางแห่งการค้นพบวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี คุณค่าแห่งภูมิปัญญา เพื่อการพัฒนาที่ยั่งยืน
- คำขวัญวันวิทยาศาสตร์แห่งชาติ พ.ศ.2547 เศรษฐกิจของชาติมีปัญหา วิทยาศาสตร์มีคำตอบ
- คำขวัญวันวิทยาศาสตร์แห่งชาติ พ.ศ.2548 วิทยาศาสตร์คือความรู้สู่ความสำเร็จ
- คำขวัญวันวิทยาศาสตร์แห่งชาติ พ.ศ.2549 เศรษฐกิจพอเพียง เคียงคู่ไทย ก้าวไกลด้วยวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
- คำขวัญวันวิทยาศาสตร์แห่งชาติ พ.ศ.2550 วิทยาศาสตร์สร้างปัญญาในสังคม
- คำขวัญวันวิทยาศาสตร์แห่งชาติ พ.ศ.2551 วิทยาศาสตร์สร้างชาติ สร้างอนาคต
- คำขวัญวันวิทยาศาสตร์แห่งชาติ พ.ศ.2552 วิทยาศาสตร์ก้าวไกล นำไทยก้าวหน้า
- คำขวัญวันวิทยาศาสตร์แห่งชาติ พ.ศ.2553 จุดประกายความคิด พัฒนาชีวิตด้วยวิทยาศาสตร์
- คำขวัญวันวิทยาศาสตร์แห่งชาติ พ.ศ.2554 จุดประกายความคิด พัฒนาชีวิตด้วยวิทยาศาสตร์
- คำขวัญวันวิทยาศาสตร์แห่งชาติ พ.ศ. 2555 วิทยาศาสตร์คือความรู้สู่ความสำเร็จ
กิจกรรมในวันวิทยาศาสตร์แห่งชาติ
โดยทั่วไปในวันวิทยาศาสตร์แห่งชาติ จะมีกิจกรรมที่เกี่ยวข้องกับวิทยาศาสตร์ และเป็นกิจกรรมเชิดชูดพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระจอมเกล่าเจ้าอยู่หัว โดยส่วนมากจะมีกิจกรรมดังนี้
- จัดกิจกรรมส่งเสริมงานด้านวิทยาศาสตร์และ สิ่งประดิษฐ์ต่างๆ ทั้งในสถาบันการศึกษาและ หน่วยงานต่างๆ
- ร่วมพิธีวางมาลา เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
- จัดนิทรรศการเผยแพร่พระราชประวัติและพระราชกรณียกิจของพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
